Kentsel dönüşüm çalışmaları son zamanlarda özellikle mega kentlerde sağlıklı bir şehirleşme düzeni kurabilmek ve riskli yapıları ortadan kaldırabilmek için oldukça faydalı olan uygulamalardan bir tanesidir. Site veya bina ölçeğinde yapılan kentsel dönüşüm değerleme çalışmaları sayesinde hem malikler hem de hak sahipleri herhangi bir mağduriyet yaşamadan haklarını bir düzen içerisinde elde edebilmektedirler.
Bu konu hakkında yapılacak değerleme çalışmalarında öncelikle değerlemeye konu olan taşınmaz veya taşınmazların cinsinin sınıflandırılması, varsa yeraltı ya da yerüstü düzeyindeki yapıların/ağaçların vb. belirlenmesi, tapu ve imar verilerinin incelenmesi, değere etki edecek tüm olumlu ya da olumsuz durumların belirlenmesi ve yasal durum ile fiili durumlarının karşılaştırması sonuçlarına göre hareket edilmektedir.
BİNA ÖLÇEĞİNDEKİ KENTSEL DÖNÜŞÜM DEĞERLEME ÇALIŞMALARI
Bina tipindeki yapılar kentsel dönüşüme sokulurken, ilk olarak risk yapı tespit raporunun alınması gerekir. Bunun için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın lisans verdiği riskli yapı tespit kuruluşlarına başvurulmaktadır. Bu başvurunun ardından çıkan risk yapı tespitiyle ilişkili rapor örneği, 10 gün içerisinde ilgili ilçe belediyesine gönderilir, orada incelenen raporda bir sorun görülmezse de yine 10 gün içerisinde belge ilgili Tapu Müdürlüğü’ne teslim edilmektedir.
Tapu Müdürlüğü’nde bu binanın riskli yapı şerhi taşınmazın beyanlar listesine işletilerek, binanın ayni ve şahsi hak sahiplerine 15 gün içerisinde itiraz hakları olduğu, etmedikleri takdirde yıkım sürecinin başlatılacağı tebliğ edilir. Eğer itiraz edilecekse, dilekçe ile Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü’ne edilmelidir ve teknik heyet nihai karar için rapor incelemesi yapar. İtiraz ret alırsa rapor kesinliğe ulaştırılarak maliklerce bina yıkımı öncesi hem arsanın hem de bağımsız bölümlerin değerinin belirlenmesi için bina ölçeğinde kentsel dönüşüm değerleme çalışmaları yapılmaktadır.
SİTE ÖLÇEĞİNDEKİ KENTSEL DÖNÜŞÜM DEĞERLEME ÇALIŞMALARI
Site ölçeğinde gerçekleştirilecek kentsel dönüşüm aşamasında ilk olarak maliklerden biri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın lisans verdiği Risk Tespit Kuruluşlarına başvurmaktadır. Site içerisindeki her bir blok için birbirinden ayrı rapor alınması gerekmektedir. Alınan raporlar bölgenin belediyesine gönderilerek en geç 10 gün içerisinde ilgili Tapu Müdürlüğü’ne teslim edilmektedir. Müdürlükte riskli yapı şerhi taşınmazların beyanlar hanesine işlenerek ayni ve şahsi hak sahiplerine 15 gün içerisinde itiraz hakkı tanımaktadır, itiraz yapılmadığı takdirde 15 gün içerisinde yıkımın başlatılacağı tüm maliklere tebliğ edilmektedir.
Tebliği alan maliklerden itiraz etmek isteyen olursa, bu itirazlar dilekçe halinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İl Müdürlüğü’ne gönderilmektedir. Teknik heyet bu dilekçeleri inceleyerek raporun bir karara ulaştırılmasını sağlar. Eğer itiraz reddedilirse, yıkım kararı kesinleştirilerek maliklerin bina yıkılmadan önce arsalarının ve bağımsız bölümlerinin kendilerine ne gibi haklar kazandırdığını hukuki olarak bilmek ve kesinleştirmek adına site ölçeğinde kentsel dönüşüm değerleme çalışmalarını SPK lisansı bulunan değerleme uzmanlarına yaptırmaktadırlar.
Kentsel dönüşüm sürecinde evlerinden ve sitelerinden taşınmak durumunda kalan birey ve ailelere devlet yardımcı olarak bir süre kira yardımı vb. desteklerde bulunur. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan aylık olarak kira yardımı alınabilirken, bu hakka sahip olmak için de bir kural konulmuştur. Buna göre, riskli yapıların tespit edilmesinden 3 ay öncesine kadar yıkılacak taşınmazlarda oturan malikler kira yardımı almaya hak kazanabilmektedirler. Herhangi bir kira ya da taşınma yardımı almayan malikler bunun yerine faiz desteği veya kredi kolaylığından faydalanabilmektedir.
TR 
EN 
DE 
AR